IMG 20200302 123503 0 De keerzijde van inclusief taalgebruik

De keerzijde van inclusief taalgebruik?

Inclusief taalgebruik is de afgelopen jaren een centraal thema geworden in maatschappelijke discussies. Onder het mom van gelijkwaardigheid en respect worden woorden en uitdrukkingen aangepast om minderheidsgroepen niet te kwetsen. Op het eerste gezicht lijkt dit een nobel streven, maar bij nader inzien blijkt het vaak weinig meer dan symboolpolitiek te zijn die maatschappelijke problemen niet oplost. Sterker nog, het opleggen van inclusief taalgebruik werkt perkt de van vrijheid van meningsuiting in en versterkt de polarisatie in de samenleving.

Wat is inclusief taalgebruik?

Inclusief taalgebruik beoogt termen te vermijden die als beledigend of exclusief kunnen worden ervaren. Zo worden woorden als “mensen met een beperking” gebruikt in plaats van “gehandicapten”, spreken we over “mensen met een migratieachtergrond” in plaats van “allochtonen”, en worden woorden als “man” en “vrouw” steeds vaker vervangen door genderneutrale termen als “mens” of “persoon”. In meer radicale kringen gaat dit nog verder, waar bijvoorbeeld termen als “vader” en “moeder” worden vervangen door “ouder 1” en “ouder 2”. Dit wordt gedaan met het idee dat taal een krachtig instrument is om inclusie te bevorderen en ongelijkheid tegen te gaan. De vraag hier is dan ook wat de impact en de gevolgen van het dwingend voorschrijven van taal zijn. Wat op papier klinkt als een stap vooruit, blijkt in de praktijk vaak contraproductief te zijn.

Beperking van vrijheid

Een fundamenteel probleem met afgedwongen inclusief taalgebruik is dat het de vrijheid van meningsuiting direct aantast. Het gebruik van “achterhaalde” woorden of termen wordt niet alleen ontmoedigd, maar in sommige gevallen zelfs wettelijk verboden of maatschappelijk afgestraft. Dit creëert een cultuur waarin mensen zich gedwongen voelen om hun woorden zorgvuldig te wegen, niet uit respect, maar uit angst om bestraft te worden.

Voorbeelden hiervan zijn talrijk. In Canada verplicht de beruchte Bill C-16 mensen om de gewenste voornaamwoorden van anderen te gebruiken, waarbij weigering kan leiden tot juridische stappen. In andere landen, waaronder Nederland, worden werkgevers aangespoord om genderneutrale termen te gebruiken in vacatures, waarbij afwijking wordt geassocieerd met discriminatie.

Het probleem is dat taal een vorm van expressie is. Wanneer een overheid of instelling begint voor te schrijven welke woorden acceptabel zijn, wordt de vrijheid om eigen ideeën en meningen te uiten ondermijnd. Zodra toe wordt gestaan dat een overheid dicteert wat “juiste” en “onjuist” taalgebruik is, wordt de deur naar verdere inperkingen van vrijheden opengezet.

Schijnoplossingen

ONE BlogImages GenderInclusive De keerzijde van inclusief taalgebruik

Een ander probleem is dat inclusief taalgebruik zelden iets verandert aan de daadwerkelijke problemen van minderheden die erdoor geholpen zouden moeten worden. Het aanpassen van woorden kan hoogstens de schijn wekken van vooruitgang, terwijl diepere maatschappelijke problemen intact blijven.

Neem bijvoorbeeld de invoering van genderneutrale termen zoals “bodytype A” en “bodytype B” in videogames of het schrappen van woorden als “moeder” en “vader”. Dit soort veranderingen hebben nauwelijks een impact op de concrete problemen waarmee homoseksuelen te maken hebben, zoals de toename aan geweld in grotere steden. Het veranderen van taal wordt vaak gepresenteerd als een oplossing, terwijl het slechts een doekje voor het bloeden is.

Bovendien wekt deze oplossing de indruk dat minderheden overdreven kwetsbaar zijn en constant beschermd moeten worden tegen taal die hen zou kunnen kwetsen. Dit werkt juist averechts en draagt bij aan een beeld van zwakte in plaats van gelijkwaardigheid. De nadruk zou moeten liggen op het aanpakken van structurele problemen, niet op het symbolisch aanpassen van woorden.

Polarisatie

Afgedwongen inclusief taalgebruik verdeelt de samenleving eerder dan dat het verbindt. Wat voor de één een stap vooruit lijkt, voelt voor de ander als een inbreuk op autonomie en een beklemmende moralistische houding. Dit leidt tot een wij-zij-denken waarin mensen worden opgedeeld in “voorstanders” en “tegenstanders” van nieuwe taalregels.

De weerstand tegen inclusief taalgebruik is vaak geworteld in het gevoel dat activisten en sociologische professoren voorschrijven hoe gewone mensen moeten spreken en denken. Deze top-downbenadering voedt het idee dat de samenleving wordt geregeerd door een kleine groep moralistische activisten die de toon bepalen. In plaats van beoogde inclusie te bevorderen, creëert het juist afstand tussen bevolkingsgroepen. Het debat gaat niet langer over echte problemen, maar over wie het recht heeft om taal te controleren.

01 2022 verso hoi website beeldenbootcamphoi tekengebied1kopie7 1067150273 De keerzijde van inclusief taalgebruik

Gevaren van Inclusief Taalgebruik

Het gevaar van inclusief taalgebruik ligt niet alleen in de woorden zelf, maar in de onderliggende ideologie. Inclusieve taal is niet zo neutraal als het zich graag voordoet, want door bepaalde woorden en begrippen te schrappen, wordt een specifieke wereldvisie opgedrongen.

Neem het debat over geslacht als voorbeeld. Door “man” en “vrouw” te vervangen door neutrale termen, wordt het idee dat geslacht slechts een sociaal gedachtegoed is impliciet ondersteund. Dit is geen natuurlijke taalverandering, maar een ideologische herprogrammering, vermomd als inclusie.

Hoe staat De Roze Leeuw tegenover inclusief taalgebruik?

Inclusief taalgebruik is een oppervlakkige oplossing voor diepe maatschappelijke problemen. Het probeert mensen impliciet ideologische concepten op te leggen, door zaken als geslacht of sociale status om te vormen. Echte inclusie ontstaat niet door het censureren van taal, maar door open dialoog en concrete oplossingen. Een vrije samenleving bestaat bij de gratie van debat en meningsverschillen, niet middels het opleggen van een “correcte” manier van spreken en denken door middel van taal.

Een samenleving is pas werkelijk vrij wanneer er ruimte is voor verschillende perspectieven en ideeën – zonder dat deze van bovenaf worden opgelegd.

Delen:

Foto van Daryl Dekking

Daryl Dekking

Daryl is onderzoeker bij De Roze Leeuw. Werkt samen met Marcus en schrijft over zijn eigen ideeën en ervaringen.

Meer om te lezen..

Drie silhouetten tegen een zonsondergang met de tekst: 'Waarom HoLeBi’s en TQ+ niet hetzelfde zijn.

Waarom HoLeBi’s niets hebben met TQ+

Veel mensen denken dat HoLeBi’s en TQ+ bij dezelfde groep horen, maar dat klopt niet. In dit artikel leggen we uit waarom deze twee heel verschillende werelden zijn.

Biden's pick to lead the Federal Aviation Administration couldn't answer a single **QUESTION ABOUT AVIATION**

Het gevaar van diversiteitsquota

Identiteit boven vakmanschap? In zowel de VS als Nederland worden cruciale functies ingevuld op basis van afkomst in plaats van bekwaamheid. Hoe lang kunnen we deze gevaarlijke trend nog negeren?

Verbod op conversietherapie: Een kritische blik op de gevolgen

Conversietherapie

In de afgelopen jaren is de roep om een verbod op conversietherapie steeds luider geworden. Politici en belangenorganisaties wijzen op schrijnende voorbeelden van dwangmatige pogingen

Inschrijven voor de nieuwsbrief

nieuwsbrief

DONATIE
Stichting De Roze Leeuw krijgt geen subsidie van het rijk en dat willen wij ook niet omdat dit zou bepalen wat wij moeten zeggen en doen. Daarom zijn wij helemaal hankelijk van particuliere donaties. 

Wilt u bijdragen aan de werkzaamheden van De Roze Leeuw? Dan kunt u een donatie maken via bankoverschrijving.

Doneert u meer dan €50,-? dan kunt u zich inschrijven als ”Vriend van De Roze Leeuw”. Een speciaal programma voor onze donateurs. Inschrijven kan hier: inschrijven.

Details: 
T.n.v. Stichting De Roze Leeuw
IBAN: NL28 INGB 0007 3208 82